Rydym yn annog yr Awdurdod Glo i weithredu ar eu gorchymyn gorfodi

Yn dilyn archwiliad o'r pwll ym mis Mai, mae'r Awdurdod Glo wedi cadarnhau bod Merthyr (South Wales) Ltd yn mwyngloddio y tu allan i'r ardal drwyddedig.

Ar 14 Gorffennaf fe wnaethant ysgrifennu at y cwmni i gyhoeddi hysbysiad gorfodi terfynol, yn eu gorchymyn i 'roi'r gorau i echdynnu glo y tu allan i ardal y drwydded ar unwaith a hysbysu'r Awdurdod bod hyn wedi digwydd.'

Mae Cyfeillion y Ddaear wedi ysgrifennu at yr Awdurdod Glo i groesawu'r camau a gymerwyd yn erbyn perchennog y pwll glo ac yn galw arnynt i gadarnhau'r gorchymyn terfynol.

Yn eu llythyr, mae'r Arbenigwr Cynllunio, Magnus Gallie, yn nodi nad yw'r toriad rheoliadol hwn yn rhywbeth unwaith ac am byth.

Mae preswylydd lleol wedi bod yn adrodd am droseddu’r ffin i’r awdurdod cynllunio mwynau, Cyngor Bwrdeistref Sirol Merthyr Tudful, yn rheolaidd, dros gyfnod o tua 3 blynedd.

A, gan eu bod yn parhau i gloddio heb ganiatâd mae hefyd yn doriad cynllunio - oherwydd daeth caniatâd cynllunio i ben fis Medi diwethaf, a gwrthododd cynghorwyr pwyllgor cynllunio Cyngor Merthyr Tydfil yn unfrydol eu cais am estyniad yn ôl ym mis Ebrill.

Fel y dywed Magnus Gallie yn y llythyr,

"Ers mis Medi 2022, pan ddaeth y caniatâd cynllunio i ben, mae'r gweithredwr wedi bod yn echdynnu glo ar y safle yn yr hyn sy'n achos clir, difrifol a pharhaus o dorri rheolau cynllunio. Mae wedi gwneud hyn yn unochrog - gan osgoi'r system gynllunio ddemocrataidd.

“Mae hyn wedi tanseilio hyder y cyhoedd, wedi dwyn anfri ar y system gynllunio, ac wedi gosod cynsail niweidiol a allai annog datblygwyr eraill i weithredu mewn modd tebyg.”

Cyhoeddodd Cyngor Merthyr hysbysiad gorfodi yn erbyn Merthyr (South Wales) Ltd a oedd i fod i ddod i rym ddydd Mawrth 27 Mehefin, ond ar y funud olaf apeliodd y gweithredwr yn erbyn y gorchymyn gorfodi. Gallai’r broses apêl gymryd misoedd lawer – yn ystod y cyfnod hwnnw ofnir y bydd mwyngloddio yn parhau ar y safle os na chymerir camau.

Mewn ymateb,  Ysgrifennodd Cyfeillion y Ddaear at Lywodraeth Cymru a Chyngor Merthyr Tudful, yn gofyn am gyhoeddi hysbysiad stop yn ddi-oed i atal y mwyngloddio anghyfreithlon yn Ffos y Fran ar gyrion Merthyr Tudful.

Er gwaethaf hyn oll, mae'r dystiolaeth ddiweddaraf yn dangos bod glo yn dal i ddigwydd.

Meddai Haf Elgar, Cyfarwyddwr Cyfeillion y Ddaear Cymru:

"Mae'r cynghorwyr wedi gwrthod caniatâd, mae'r cyngor wedi cyhoeddi hysbysiad gorfodi, a nawr mae hyd yn oed yr Awdurdod Glo wedi camu i'r adwy gan eu bod yn cloddio mewn ardaloedd heb drwydded. Ac eto mae'r cwmni'n cael parhau i gymryd glo o'r ddaear - i niwed i drigolion lleol a'n hinsawdd Pa neges mae hyn yn ei chyfleu?

"Rhaid i hyn ddod i ben. Nawr. Cyn i unrhyw ddifrod gael ei wneud eto."

Mae Coal Action Network wedi cyfrifo bod dros 1000 tunnell o lo yn cael ei gymryd o'r ddaear bob dydd, sef 'cyfwerth â CO2 llosgi 1.5 miliwn litr o betrol'.